Y risgiau
Dwyn Cyfrifiaduron a Data
Os nad yw eich cyfarpar cyfrifiadurol wedi’i ddiogelu’n addas, mae’n hawdd i droseddwyr naill ai ddwyn eich data neu heintio eich cyfrifiadur heb fod angen mynediad ar-lein – neu i ddwyn neu ddifrodi’r cyfarpar ei hun. Er gwaethaf y dulliau ar-lein soffistigedig a ddefnyddir gan droseddwyr erbyn hyn, mae’n dal yn haws cael mynediad i’r cyfrifiadur drwy gael mynediad i’ch eiddo.
Ffordd arall gyffredin y gallant wneud hyn yw drwy dwyllo deiliaid cartrefi i feddwl eu bod yn alwyr dilys a dod o hyd i’r system gyfrifiadurol wrth esgus “darllen y mesurydd”, “arolygu’r eiddo” neu “lanhau’r ffenestri”. Nid yw’n cymryd llawer o amser i droseddwyr gyflawni eu hamcanion unwaith y byddant wedi eich twyllo neu wedi tynnu eich sylw.
Difrod Ffisegol
Fel popeth arall yn y cartref neu’r swyddfa, mae cyfarpar cyfrifiadurol yn agored i ddifrod gan dân, llifogydd a difrod damweiniol. Fodd bynnag, gall y canlyniadau fod yn fwy sylweddol oherwydd y data rydych wedi’u storio arno fel dogfennau, ffotograffau, cerddoriaeth, rhestrau cyswllt a gwefannau y rhoddwyd nodau tudalen ar eu cyfer.
Cadwch eich Cyfrifiaduron yn Ddiogel
- Cadwch ddrysau a ffenestri ar glo.
- Peidiwch â gadael allwedd sbâr i’r tŷ y tu allan.
- Byddwch yn ofalus pwy rydych yn eu gadael i mewn i’r cartref.
- Cadwch gofnodion papur preifat fel pasbortau, cyfriflenni banc a rhif Yswiriant Gwladol dan glo os yw’n bosibl.
- Gosodwch larwm lladron.
- Peidiwch â hysbysebu’r ffaith bod gennych gyfarpar cyfrifiadurol drwy ei adael yn y golwg drwy ffenestri a drysau gwydr.
- Dylech ystyried defnyddio cebl cloi cyfrifiadur er mwyn ei wneud yn anoddach i’w ddwyn.
- Gofynnwch am gyngor diogelwch ychwanegol gan eich cwmni yswiriant neu swyddog atal troseddau lleol.
Cyngor Ychwanegol ar gyfer Defnyddwyr Gliniaduron
- Dylech osgoi bagiau sy’n edrych fel bagiau gliniaduron, er enghraifft bag gyda logo’r gwneuthurwr arno.
- Cadwch eich gliniadur gyda chi lle bynnag y bo’n bosibl. Pan na fydd yn gofalu amdano – er enghraifft mewn ystafell mewn gwesty neu mewn ystafell gyfarfod – dylech ei gadw allan o’r golwg neu dan glo. Cariwch liniaduron gyda chi ar awyrennau neu fysiau.
- Peidiwch byth â gadael gliniadur ar sedd car. Hyd yn oed os ydych yn y car, gallai eich gliniadur fod mewn perygl pan fyddwch yn llonydd (er enghraifft, pan fyddwch wedi parcio neu wedi aros wrth oleuadau traffig).
- Dewiswch fag cwiltiog. Caiff llawer o liniaduron eu torri drwy gael eu gollwng.
Os caiff eich Cyfrifiadur neu Liniadur ei Ddwyn neu ei Golli
- Os ydych wedi storio cyfrineiriau mewn dogfen ar eich cyfrifiadur neu liniadur, neu os ydych erioed wedi ticio’r blwch ‘cofio’r cyfrinair hwn’ ar wefan, dylech newid unrhyw gyfrineiriau cyn gynted â phosibl ar ôl iddo gael ei ddwyn neu ei golli.
- Rhowch wybod i’r Heddlu (neu os cafodd ei ddwyn neu ei golli ar drên, yr Heddlu Trafnidiaeth Prydeinig) a chael rhif cyfeirnod trosedd neu golled at ddibenion olrhain ac yswiriant.
Cyfyngu Effaith yr Achos o Ddwyn neu Golled
- Gwnewch nodyn o rifau cyfres cyfrifiadurol fel y gellir rhoi gwybod os caiff ei ddwyn.
- Cofrestrwch eich cyfarpar cyfrifiadurol ar Gofrestr Eiddo Genedlaethol Immobilise. Os caiff ei atafaelu gan yr heddlu ar ôl iddo gael ei ddwyn neu ei golli, mae gwell siawns y bydd yn cael ei ddychwelyd i’r perchennog cywir.
- Defnyddiwch farciwr diogelwch i labelu eich cyfrifiaduron ac eitemau gwerth uchel eraill.
- Peidiwch byth â storio cyfrineiriau ar eich cyfrifiadur.
- Gwnewch yn siŵr fod eich cyfarpar cyfrifiadurol yn cael ei yswirio’n ddigonol.
- Cadwch gopïau wrth gefn o’ch data (ceir rhagor o wybodaeth yn Cadw copïau wrth gefn)
- Sefydlwch gyfrineiriau cyfrif defnyddiwr er mwyn rhwystro mynediad i’ch data.
- Dylech ystyried sefydlu cyfrinair cychwyn fel na all defnyddwyr awdurdodedig gychwyn y cyfrifiadur. Fodd bynnag, rydym ond yn argymell hyn os ydych yn hollol siŵr y byddwch yn cofio eich cyfrinair cychwyn, neu fel arall ni ellir defnyddio eich cyfrifiadur.
Cyngor Arall
- Rhwygwch ddogfennau sy’n cynnwys gwybodaeth bersonol cyn eu taflu i ffwrdd.
- Os yw eich cartref yn wynebu risg o lifogydd, ystyriwch gadw cyfrifiaduron allan o berygl ar loriau uchaf neu ar ben desgiau yn hytrach nag ar y llawr.
- Cadwch ddiffoddydd tân sy’n addas i’w ddefnyddio gyda chyfarpar trydanol ger eich cyfrifiadur.
- Byddwch yn ofalus sut rydych yn cael gwared ar flychau a allai hysbysebu bod gennych gyfrifiaduron neu argraffwyr newydd.
